«Паян уҫӑ эфира 45 ҫул радио дикторӗнче ӗҫлесе «Шупашкара чӑвашла калаҫтарнӑ» ытарайми Маргарита Кабетовӑна йыхравларӑм», — тесе хыпарланӑ ӗнер Фейсбукра Марина Карягина тележурналист. Сӑмах, Чӑваш халӑх сайтне вулакансенчен чылайӑшӗ тавҫӑрчӗ пулӗ ӗнтӗ, Чӑваш Енӗн Патшалӑх телерадиокомпанийӗн «Ирхи тӗпел» кӑларӑмӗ пирки пырать.
Маргарита Кабетова 1956 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗн 15-мӗшӗнче Тутарстанри Юдино поселокӗнче ҫуралнӑ. Куславкка районӗнчи Ырашпулӑх, Кунер, Карач шкулӗсенче, И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче вӗреннӗ. 1973 ҫулта Чӑваш радиовӗнче дикторта ӗҫлеме пуҫланӑ. Маргарита Кабетова —
Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Раҫҫей Федерацийӗн культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ.
Шупашкарта ял хуҫалӑх ҫимӗҫӗсен ярмӑркки ака уйӑхӗн 21-мӗшӗнче ӗҫлеме пуҫлать. Ҫимӗҫсене туянас килсен «Николаевски» суту-илӳ комлексне, «Дар» тулли мар яваплӑ обществӑна (унчченхи «Шупашкар» пасар), «Шупашкар» универмаг умӗнчи лапама пымалла.
Ял хуҫалӑх ҫимӗҫӗсен ярмӑрккинче аш-какай, пахча ҫимӗҫ, сӗт юр-варӗ, кӑлпасси таврашӗ, вӑрӑсем, калчасем туянма май пур. Студентсем, нимеҫӗсем, тивӗҫлӗ канури ҫынсене сумкӑсене киле илсе ҫитерме пулӑшӗҫ.
Хула администрацийӗ сутуҫӑсене вырӑнсене тӳлевсӗрех парӗ. Кӑҫал Элӗк, Патӑрьел, Вӑрнар, Куславкка тата ытти районти 10 ытла организаци ярмӑрккӑна хутшӑнма кӑмӑл тунӑ.
Паян, пуш уйӑхӗн 12-мӗшӗнче, 14 сехетре Шупашкарти К.В. Иванов ячӗллӗ Литература музейӗнче Митта Ваҫлейӗ ҫуралнӑранпа 110 ҫул ҫитнине халалласа астӑвӑм каҫӗ иртӗ.
Аса илтерер, чӑваш поэчӗ, куҫаруҫи Василий Егорович Митта 1908 ҫулхи пуш уйӑхӗн 5-мӗшӗнче Патӑрьел районӗнчи Аслӑ Арапуҫӗнче хресчен ҫемйинче ҫуралнӑ. Чӗмпӗрти педагогика техникумӗнчен вӗренсе тухнӑ хыҫҫӑн чӑваш чӗлхи учителӗнче, Патӑрьел районӗнчи райхаҫатра яваплӑ секретарьте ӗҫленӗ. Каярах Чӑваш Республикин радиокомитетӗнче тата Чӑваш кӗнеке издательствинче тӑрӑшнӑ.
Поэта 1937 ҫулта айӑпсӑр айӑпланӑ, 1954 ҫулта таса ятне тавӑрнӑ.
Маларах эпир Митта Ваҫлейӗн юбилейне халалласа Куславкка районӗнчи Тӗмер ял вулавӑшӗнче «Хӗнпе хӗрсе туптаннӑ сассӑм» ятпа курав уҫнине пӗлтернӗччӗ.
Куславкка хулинче пурӑнакан 65 ҫулти арҫын тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Хайхискер – Куславкка районӗн депутатсен пухӑвӗн депутачӗ.
Мӗнпе айӑпа кӗнӗ-ха «халӑх тарҫи»? РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри следстви управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, арҫын ҫыннӑн сывлӑхне сиен кӳнӗ.
Следстви версийӗ тӑрӑх, кӑҫалхи карлач уйӑхӗн 14-мӗшӗнче ҫӗрле ҫак арҫын килте, Куславкка хулинче 51 ҫулти пӗлӗшӗпе вӑрҫӑнса кайнӑ. Лешӗ ун патне хӑнана пынӑ пулнӑ. Кил хуҫи ӑна мӑйӗнчен ҫӗҫӗпе пӗр хутчен яшлаттарнӑ. Лешӗ суранланнӑ. Ҫапла майпа депутат унӑн сывлӑхне сиен кӳнӗ.
Следовательсем ку ӗҫе малалла тишкереҫҫӗ.
Чӑваш Енри район-хулара иртнӗ ҫулхи ӗҫе пӗтӗмлетме пуҫларӗҫ. Ӗнер, нарӑс уйӑхӗн 7-мӗшӗнче, Куславккара пуху иртнӗ. Унта Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев та хутшӑннӑ.
Пухуччен Михаил Игнатьев Куславкка район пуҫлӑхӗпе Юрий Петровпа тата район администрацийӗн пуҫлӑхӗпе Андрей Васильевпа тӗл пулнӑ. «Ертӳҫӗсем муниципалитетӑн бюджечӗ пирки сӳтсе явнӑ, районӑн малашнехи аталанӑвӗн ҫул-йӗрӗ ҫинчен калаҫнӑ», — хыпарланӑ Чӑваш Енӗн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче.
«Ӗҫ укҫин парӑмӗ пачах та пулмалла мар. Халӑхӑн пурнӑҫ шайне ӳстерсе пымалла. Вӗрентӗве, сывлӑх сыхлавне аталантарассипе ҫине тӑмалла. Халӑха ӗҫ вырӑнӗпе тивӗҫтерес ыйтупа та пысӑк тимлӗх уйӑрмалла», — тесе палӑртнӑ Михаил Игнатьев.
Ыран Патӑрьел тата Шӑмӑршӑ районӗсенче пухусем иртӗҫ, шӑматкун — Муркашра.
Куславкка районӗнче пурӑнакан, пулӑран таврӑнакан пулӑҫсен машини тивсе кайнӑ. Инкек ӗнер, кӑрлачӑн 7-мӗшӗнче, пулса иртнӗ.
Арҫынсем Тутарстанри Ешӗлвар районӗнчи пӗр ял патне пулла кайнӑ. Килнӗ чух вӗсен машини хыпса илнӗ. Машинӑрисем шар курман, анчах автомобиль ҫунса кайнӑ.
Инкек пирки «Прогород» хаҫат халӑх корреспонденчӗ пӗлтернӗ тӑрӑх хыпарланӑ. «Эпир вӗсемпе пӗр вӑхӑтра пулӑ тытрӑмӑр. Арҫынпа каччӑ «ВАЗ-2105» машинӑна ларса пирӗнтен маларах кайма тухрӗҫ. Эпир ҫитнӗ ҫӗре вӗсен машини ҫунса кайнӑччӗ, пушарнӑйсем те ӑна ҫӑлса хӑвармарӗҫ», — каласа панӑ инкеке курнӑ ҫын.
Автомобиль ҫулпа пынӑ чух хыпса илнӗ. Машина водителӗ, ҫамрӑк арҫын, хӑйсем те аран тухса ӗлкӗрнине пӗлтернӗ.
Куславкка районӗнчи Тӗмшерте пурӑнакан ҫынсен ҫивӗч ыйтӑвӗ пирки унччен ҫырса кӑтартнӑччӗ. Аса илтерер: «Чӑваш Ен» ПТРК журналисчӗ Леонид Петров Элтепер ирттернӗ пресс-конференцире те ҫак ыйтӑва панӑччӗ. Тӗмшерте ҫул тума пуҫланӑ, анчах ӗҫ халӗ те вӗҫне ҫитеймен.
Ялти Тури тата Анат урамсене ҫул сармашкӑн 18 миллион та 900 пин тенкӗ уйӑрнӑ. Подрядчик ӗҫе пӗр уйӑх кая юлса пурнӑҫланӑ. Урамсенче чавса пӗтерсен ӗҫ пачах чарӑнса ларнӑ. Ҫынсене епле ҫӳремелле?
Журналист пресс-конференцире Элтепере ыйту панӑ хыҫҫӑн пӑр вырӑнтан тапраннӑ. Тури урамра 400 метр ҫула сарнӑ. Анатри урамра та ҫулӑн пӗр пайне туса пӗтернӗ, 900 метр юлнӑ.
Чӑннипе, ӗҫе юпа уйӑхӗнчех вӗҫлемелле пулнӑ. Ӗҫ мӗншӗн чарӑнса ларнӑ? Подрядчик ҫакна укҫа ҫитменнипе ҫыхӑнтарать.
Чӑваш Енре пулӑ ӗрчетме мӗн кансӗрлет? Ҫак ыйту тавра «Хыпар» хаҫатӑн паянхи номерӗнче Валентин Григорьев журналист пуҫ ватнӑ.
Хаҫатҫӑ ҫырнӑ тӑрӑх, «республикӑра юлашки 10 ҫулта, тӗпрен илсен, пӗчӗк тата вӑтам предприятисем пулӑ ӗрчетсе сутас ҫул ҫине тӑнӑ. Мӗн пур калӑпӑшӑн виҫҫӗ тӑваттӑмӗш пайне Пӑрачкав районӗнче ятарласа йӗркеленӗ «Киря» хуҫалӑх туса илет. 1644 гектар шыв ҫийӗллӗ 192 обьект пулӑ ҫитӗнтерме юрӑхлӑ пулин те хальлӗхе 99 кӳлӗ-пӗвере ҫеҫ /980 га/ ӑна ӗрчетеҫҫӗ. Пӗве фончӗ 827,4 гектар /29 пӗве/ йышӑнать, ҫав шутран 135 гектарӗпе кӑна усӑ кураҫҫӗ. Улатӑр, Вӑрнар, Канаш, Куславкка, Пӑрачкав, Ҫӗрпӳ, Шупашкар тата Етӗрне районӗсенчи 9 организаци карп, ӳсен-тӑранпа тӑранса пурӑнакан шурӑ амур, сарлака ҫамка, ҫӗке, осетр, белуга ҫитӗнтереҫҫӗ. Бассейнсенче, хупӑ тата сеткӑпа уйӑрнӑ шыв управӗсенче, ТЭЦ-2 энергетика обьекчӗсенче /2 пин тӑваткал метр/ ӑшӑ шывра пурӑнаканнисене ӳстереҫҫӗ. Ҫапла майпа 2010 ҫулта ҫӗкепе осетр йышшисене 9 пин тонна туса илнӗ».
Отрасле аталантарма, публицист шухӑшланӑ тӑрӑх, рынок инфратытӑмӗ япӑх аталанни, чӗрӗ пулӑ тӑрӑмне тишкерсе тӑманни чӑрмав кӳрет.
Шупашкар районӗ те, республика та Ял хуҫалӑхӗнче тата тирпейлекен промышленноҫра ӗҫлекенсен уявне палӑртрӗҫ-ха. Ҫапах та ку вӑл уй-хирти ӗҫ вӗҫленнине пӗлтермессе те пултарать. Чӳк уйӑхӗн 10-мӗшӗ тӗлне, акӑ, асӑннӑ муниципалитетра кукуруза малалла вырнӑ.
Ҫапла, ҫак культурӑна юлашки ҫулсенче симӗс апатлӑх ҫеҫ мар, тырӑлӑх та ӳстереҫҫӗ. Маларах эпир асӑннӑ кун тӗлне Шупашкар районӗнче кукурузӑна 80 гектар вырнӑ. Тухӑҫ кашни гектартан вӑтамран 80 центнер тухнине пӗлтереҫҫӗ.
Патӑрьел, Куславкка тата Вӑрмар районӗсенче хӗвелҫаврӑнӑша 572 га ҫинчен пухса илнӗ. Унӑн тухӑҫӗ гектар пуҫне вӑтамран 14 центнер тухать. Кӗрхи ҫӗртме сухине тӑвассипе те республикӑри тепӗр хуҫалӑхсем малалла ӗҫлени паллӑ.
Куславкка районӗнчи Тӗмшерте пурӑнакансем пӑшарханса ӳкнӗ. Хытӑ сийлӗ ҫул вырӑнне ял варринче пылчӑк ҫӑрӑлать.
Тӗмшерти, Тури тата Анат урамсенчи 3 ҫухрӑм ҫула вак чул сармалла пулнӑ. Ӗҫе пурнӑҫлама хыснаран 18 миллион та 900 пин тенкӗ уйӑрнӑ. Анчах аукционра мала тухнӑ ДРСУ-5 подряд организацийӗ ӗҫе пӗр уйӑх каярах пуҫӑннӑ. Строительсем ял варринчи ҫула ҫӑрса тӑкнӑ, хӑйӑр сарма пуҫланӑ. Анчах ӗҫ тӑрук чарӑнса ларнӑ.
Ял ҫыннисем халӗ урам варрипе утаймаҫҫӗ. Водительсем те кил умне ҫитеймеҫҫӗ. Хапхасем умӗнче тӑпра купи выртать, выльӑх-чӗрлӗх те ун урлӑ нушаланса каҫать.
Ял ҫыннисем чун ыратӑвӗ пирки «Чӑваш Ен» ПТРК корреспонденчӗсене пӗлтернӗ. Леонид Петров вырӑна тухса репортаж ӳкернӗ. Тӗмшерсен ҫивӗч ыйтӑвӗ пирки вӑл ЧР Элтеперне пресс-конференцире те пӗлтернӗ. Михаил Игнатьев ку лару-тӑрӑва уҫӑмлатма шантарнӑ.
+18.3 °C